Yerleşik İnsan ve Medeniyet
Konu Özeti
Tarım faaliyetlerinin başlamasıyla birlikte insanlar artık sürekli hareket etmek zorunda kalmadı. Ürünlerini koruyabilmek ve tarlalarını denetleyebilmek için bir bölgede uzun süre yaşamaya başladılar. Bu durum, yerleşik hayatın ve medeniyetin temelini oluşturdu.
Yerleşik yaşam; köylerin, şehirlerin ve toplumsal iş bölümünün doğmasını sağladı. İnsanlar üretim fazlası ürünleri değiş tokuş ederek ticareti başlattılar. Tarımsal üretim, inanç sistemleri ve barınma biçimleri de bu dönemde çeşitlendi.
İlk Yerleşim Bölgeleri
Anadolu ve Mezopotamya bölgeleri, insanlığın ilk yerleşim alanları arasında yer alır. Bu bölgeler verimli toprakları ve ılıman iklim koşulları sayesinde “Bereketli Hilal” olarak adlandırılmıştır.
| Yerleşim Alanı | Bulunduğu Bölge | Önemi |
|---|---|---|
| Göbeklitepe | Şanlıurfa (Anadolu) | Dünyanın ilk ibadet yeri; T biçimli taş sütunlar içerir. |
| Çayönü | Diyarbakır | Dünyanın ilk köy yerleşimi kabul edilir. |
| Çatalhöyük | Konya | Dünyanın ilk şehir yerleşimi; planlı ev yapısı ve duvar resimleriyle tanınır. |
Kültürel ve Toplumsal Gelişmeler
- Toplumlar arasında iş bölümü gelişti, zanaat ve ticaret ortaya çıktı.
- Tarım fazlası ürünler takas usulüyle değiştirilmeye başlandı.
- Yerleşik yaşamla birlikte nüfus arttı, küçük topluluklar köylere dönüştü.
- İlk dinsel inançlar ve tapınak yapıları bu dönemde ortaya çıktı.
- Megaron tipi evler (ızgara planlı yapılar) ilk mimari örneklerdir; özellikle İzmir çevresinde görülür.
- Yerleşik yaşam tarımın başlamasıyla ortaya çıkmıştır.
- Göbeklitepe → İlk ibadet yeri | Çayönü → İlk köy | Çatalhöyük → İlk şehir.
- Yerleşik hayata geçiş; nüfus artışı, üretim fazlası ve sosyal sınıf ayrımlarını beraberinde getirmiştir.
- İnanç, ticaret ve mimari faaliyetler medeniyetin temel göstergeleridir.
