“Üzere” Edatı
Konu Özeti
“Üzere” edatı, cümlede amaç, yakınlık veya şart anlamı kurar. Genellikle fiillerle birlikte kullanılır ve bir eylemin gerçekleşmek üzere olduğunu ya da bir amaç doğrultusunda yapıldığını bildirir.
Cümleye “amacıyla”, “yakında” ya da “koşuluyla” anlamı kazandırır.
Örnek Kullanımlar
- Yağmur başlamak üzereydi, bulutlar gökyüzünü kapladı. → Yakınlık (az kalmışlık)
- Kuşlar göç etmek üzere gökyüzünde toplanıyordu. → Hazırlık / yaklaşan eylem
- Ağaç dikmek üzere köy meydanında buluştular. → Amaç ilgisi
- Toplantıya katılmak üzere şehirden yola çıktı. → Amaca yönelik hareket
- Yapraklar düşmek üzere, sonbahar kendini hissettirmeye başladı. → Zaman ilgisi / yaklaşma
Bilmen Gereken:
- “Üzere” edatı genellikle fiilimsiyle (–mek / –mak) birlikte kullanılır: Gitmek üzere, başlamak üzere, toplanmak üzere
- Cümleye üç temel anlam katar:
- Amaç: “Seni görmek üzere geldim.”
- Yakınlık: “Yağmur başlamak üzere.”
- Koşul / şart: “Anlaşma imzalanmak üzere hazırlandı.”
- “Üzere” sözcüğü her zaman ayrı yazılır; fiille birleşmez.
- Edat olarak kullanıldığında cümlede genellikle zarf tümleci oluşturur.
- “İçin” edatıyla karıştırılmamalıdır: Toplanmak için → amaç, planlı | Toplanmak üzere → çok yakında gerçekleşecek
