Türk Edebiyatının Tarihsel Dönemleri
Konu Özeti
Türk edebiyatı, tarih boyunca farklı kültürlerin, dinlerin ve toplumların etkisiyle gelişmiş köklü bir edebiyattır. Bu süreç, dilin, inancın ve toplumsal yapının değişimiyle birlikte üç ana döneme ayrılır: İslamiyet Öncesi Dönem, İslamiyet Etkisindeki Dönem ve Batı Etkisindeki Dönem.
Türk Edebiyatının Üç Ana Dönemi
| Dönem | Özellikleri | Örnekler / Türler |
|---|---|---|
| 1 - İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı | Göçebe yaşamın izlerini taşır, sözlü gelenek hâkimdir. Mitoloji, doğa, kahramanlık ve toplumsal değerler öne çıkar. |
Destan, Sav, Sagu, Koşuk. (Örnek: Alp Er Tunga Destanı, Oğuz Kağan Destanı) |
| 2 - İslamiyet Etkisindeki Türk Edebiyatı | İslam kültürüyle birlikte Arapça ve Farsça etkisi artar. Divan ve Halk Edebiyatı iki ayrı kolda gelişir. |
Divan: Gazel, Kaside, Mesnevi. Halk: Mani, Koşma, Destan. (Yunus Emre, Fuzûlî, Karacaoğlan) |
| 3 - Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı | Tanzimat’la birlikte Batı edebiyatı örnek alınır. Yeni türler (roman, tiyatro, deneme) gelişir; dil sadeleşir. |
Tanzimat: Namık Kemal, Şinasi. Servet-i Fünun: Halit Ziya, Tevfik Fikret. Milli Edebiyat: Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp. |
Genel Özellikler
- Türk edebiyatı, tarih boyunca sözlü gelenekten yazılı kültüre geçmiştir.
- Dinin değişimi (İslamiyet’in kabulü) edebi anlayışı büyük ölçüde etkilemiştir.
- Tanzimat sonrası dönemde Batı etkisiyle modern türler ortaya çıkmıştır.
- Her dönemde edebiyat, toplumun değerlerini ve yaşam biçimini yansıtmıştır.
Bilmen Gereken:
- Türk Edebiyatı üç ana döneme ayrılır: İslamiyet Öncesi, İslamiyet Etkisi, Batı Etkisi.
- Her dönemde dil, din ve kültür değişimi edebi anlayışı şekillendirir.
- Tanzimat’la birlikte Batı etkili modern edebiyat başlamıştır.
