Konu Özeti

Tarih biliminin en temel özelliklerinden biri, geçmişte yaşanan olayların tekrar edilememesidir. Doğa bilimlerinde deney yapılarak olaylar yeniden gözlemlenebilir; ancak tarih, yalnızca bir kez gerçekleşen olayları inceler. Bu nedenle tarihsel olaylar laboratuvar ortamında test edilemez — sadece belge, tanıklık ve kalıntılar üzerinden anlaşılabilir.

Neden Tekrarlanamaz?

• Tarih, insanların davranışlarına ve toplumsal koşullara dayanır; bu koşullar bir daha aynı şekilde oluşmaz.
• Her olay tek bir zaman, mekân ve neden–sonuç zincirinde meydana gelir.
• Tarihsel olaylar benzersizdir; aynı kişiler, şartlar ve sonuçlar bir daha bir araya gelmez.

Örnekler

• İstanbul’un Fethi (1453) – yalnızca bir kez gerçekleşmiştir, benzeri bir fetih aynı koşullarda tekrarlanamaz.
• Tanzimat Fermanı (1839) – bir kez ilan edilmiştir; başka reformlar olabilir ama aynı olay değildir.
• Fransız Devrimi (1789) – tarihte bir dönüm noktasıdır; yeniden yaşanamaz, yalnızca incelenebilir.