Takvim Sistemleri

Tarih9. SınıfZaman ve Takvim

Konu Özeti

İnsanlar, zamanı ölçmek ve düzenlemek için tarih boyunca çeşitli takvimler geliştirmiştir. Takvimler, gök cisimlerinin hareketlerine göre oluşturulur. Bu hareketler iki temele dayanır:

  • Ay yılı: Ay’ın Dünya etrafında 12 dönüşü ≈ 354 gün.
  • Güneş yılı: Dünya’nın Güneş etrafında bir dönüşü ≈ 365 gün 6 saattir.

Her toplum, önemli bir olayı başlangıç kabul ederek kendi takvim sistemini geliştirmiştir.

Türklerin Kullandığı Takvimler

Takvim Adı Başlangıç Olayı Esas Alınan Sistem Kullanıldığı Dönem / Özellikler
12 Hayvanlı Türk Takvimi Her 12 yıl bir döngü (hayvan adlarıyla) Güneş yılı Türklerin İslamiyet’ten önce Orta Asya’da kullandığı ilk takvimdir. Yıllar hayvan adlarıyla anılır (örnek: fare, öküz, kaplan...).
Hicrî Takvim Hz. Muhammed’in Hicreti (622) Ay yılı Hz. Ömer döneminde kullanılmaya başlanmıştır. Dini günlerin belirlenmesinde kullanılır. Türkiye’de hâlen Ramazan ve Kurban Bayramı tarihlerinde kullanılır.
Celâlî Takvim 1079 yılı başlangıç Güneş yılı Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah’ın emriyle Ömer Hayyam tarafından hazırlanmıştır. Tarımsal faaliyetlerde kullanılmıştır.
Rûmî Takvim Milâdî başlangıç (Hz. İsa’nın doğumu) Güneş yılı Osmanlı Devleti’nde mali işlerde kullanılmak üzere düzenlenmiştir. 1867’de resmî takvim hâline gelmiştir.
Milâdî Takvim Hz. İsa’nın doğumu (1 Ocak) Güneş yılı Günümüzde tüm dünyada kullanılan takvimdir. Roma kökenlidir; son şeklini Papa XIII. Gregorius vermiştir (Gregoryen Takvimi). Türkiye’de 1926 yılında kullanılmaya başlanmıştır.

Hicrî ve Milâdî Takvimin Farkları

Özellik Hicrî Takvim Milâdî Takvim
Başlangıç Olayı Hz. Muhammed’in Hicreti (622) Hz. İsa’nın Doğumu
Yıl Uzunluğu 354 gün 365 gün 6 saat
Esas Alınan Sistem Ay yılı Güneş yılı
Kullanım Alanı Dini günlerin belirlenmesi Resmî ve uluslararası işler
Bilmen Gereken:
  • Türkler tarih boyunca beş farklı takvim kullanmıştır.
  • Hicrî Takvim dışındaki tüm takvimler Güneş yılına göre düzenlenmiştir.
  • Türkiye Cumhuriyeti’nde bugün hem Milâdî hem Hicrî takvim kullanılmaktadır.
  • Milâdî takvim 1 Ocak 1926’da yürürlüğe girmiştir.