Strateji ve Tehdit (Bilgi Notu)

Strateji, bir devletin siyasi hedeflerine ulaşmak için askeri ve diplomatik araçları nasıl kullanacağına ilişkin genel planlamadır. Tehdit ise bir ülkenin yönetimini, güvenliğini veya toprak bütünlüğünü zayıflatabilecek dış güçlerin varlığı anlamına gelir.

Osmanlı – Lehistan İlişkilerinin Arka Planı

• Osmanlı–Lehistan ilişkileri II. Murat döneminde başlamıştır.
• Lehistan, XVII. yüzyılda Osmanlı için Avusturya–Rusya–Kutsal Roma hattında bir tampon bölge konumundaydı.
• Baltık Denizi’ne açılan geçiş yolları Lehistan üzerinden mümkün olduğu için bölge stratejik önem taşımıştır.
• Lehistan’ın Eflak, Boğdan ve Erdel’in iç işlerine müdahalesi, ilişkileri zaman zaman gerginleştirmiştir.

1621 Osmanlı – Lehistan Seferi (II. Osman Dönemi)

• Lehistan’ın Osmanlı egemenliğindeki bölgelere karışması ve Kazakları desteklemesi üzerine II. Osman sefere çıktı.
• Osmanlı ordusuna Kırım Tatarları; Lehistan’a ise Kazak birlikleri destek verdi.
• Yaklaşık bir ay süren savaşta belirleyici bir üstünlük sağlanamadı.

XVII. Yüzyılın Ortasında Lehistan’ın Konumu

• 1623, 1634 ve 1640’ta imzalanan ahitnamelerle geçici barış sağlandı.
• 1654’te Rusya doğudan Lehistan’a saldırdı; kısa süre sonra İsveç de kuzeyden harekete geçti.
• Osmanlı Devleti, Lehistan’ın bölgedeki güç dengesinde çökmesini istemediği için bu devlete destek verdi.

Lehistan’ın Siyaset Değişikliği ve Osmanlı’nın Tepkisi (1669–1672)

• 1669’dan sonra Lehistan’ın Rusya ve Habsburglarla yakınlaşması Osmanlı’yı rahatsız etti.
• Bu ittifakların sağladığı cesaretle Lehistan, Osmanlı himayesindeki Ukrayna’ya saldırdı.
• Osmanlı Devleti bunun üzerine Lehistan’a sefer düzenledi ve Kamaniçe Kalesi ele geçirildi.

📜 Bucaş Antlaşması (1672)

• Osmanlı ile Lehistan arasında imzalanan ilk antlaşmadır.
• Podolya Osmanlı’ya bırakıldı.
• Ukrayna, Osmanlı himayesindeki Kazakların yönetimine verildi.
• Lehistan’ın Osmanlı’ya yıllık vergi ödemesi kararlaştırıldı.

→ Antlaşma, Osmanlı’nın bölgedeki nüfuzunu güçlendirdi.

Bucaş Antlaşmasının Yenilenmesi (1676)

• Lehistan vergi maddesini kabul etmek istemedi ve antlaşmayı uygulamadı.
• Bunun üzerine antlaşma yeniden düzenlendi; vergi şartı kaldırıldı.
• Osmanlı Devleti batıda en geniş sınırlarına bu dönemde ulaştı.

1683 Sonrası – Kutsal İttifak Tehdidi

• Lehistan, Avusturya, Rusya, Venedik ve Malta ile birlikte “Kutsal İttifak” içinde yer aldı.
• İttifakın temel amacı Osmanlı’yı Avrupa’dan geri çekilmeye zorlamaktı.
• 1699 Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti Podolya ve Ukrayna’yı Lehistan’a bırakmak zorunda kaldı.