Konu Özeti

Orta Çağ’da devletlerin güçlenmesiyle birlikte hukuk ve yönetim sistemleri de gelişmiştir. Toplum düzenini sağlamak, suçları önlemek ve yöneticinin otoritesini korumak amacıyla yazılı kanunlar hazırlanmıştır. Bu dönemin üç temel hukuk sistemi; 12 Levha Kanunları, Justinyanus Kanunları ve Cengiz Han Yasasıdır.

12 Levha Kanunları (M.Ö. 5. yy)

• Romalılar tarafından hazırlanmıştır.
• Patriciler (soylular) ile plebler (halk) arasındaki sınıf mücadelesi sonucunda ortaya çıkmıştır.
• Borç, miras, ceza gibi konulara düzenleme getirmiştir.
• Avrupa hukukunun temeli kabul edilir.
• Kanunlar bronz levhalara yazılarak halka açık alanlara asılmıştır.

→ 12 Levha Kanunları, Roma toplumunda sınıf eşitliğini ve hukukun yazılı hale gelmesini sağlamıştır.

Justinyanus Kanunları (6. yy)

• Bizans İmparatoru I. Justinyanus tarafından hazırlanmıştır.
• 12 Levha Kanunları’ndan esinlenerek geliştirilmiştir.
• Roma hukukunun derlenip sistemleştirildiği kapsamlı bir yasadır.
• Bugünkü Medeni Hukuk anlayışının temelini oluşturur.
• Avrupa’daki modern hukuk sistemlerinin oluşumunda önemli rol oynamıştır.

→ Roma hukuku geleneği, Bizans üzerinden Avrupa’ya aktarılmıştır.

Cengiz Han Yasası (Yasa-yı Cengiz)

• Moğol İmparatoru Cengiz Han tarafından hazırlanmıştır (13. yy).
• Türk-Moğol geleneklerinden etkilenmiştir: kut inancı, kurultay, onluk sistem gibi unsurları içerir.
• Hem sivil hem askerî düzeni yazılı hale getirmiştir.
• Disiplin, sadakat ve adalet ilkeleri ön plandadır.
• Orta Asya’da yazılı hukuk anlayışının yayılmasını sağlamıştır.

→ Cengiz Han Yasası, Türk hukuk kültüründen izler taşıyan ilk kapsamlı yasadır.

Orta Çağ’da Hukukun Gelişimi

• Yazılı kanunlar, yöneticilerin keyfî uygulamalarını sınırlamıştır.
• Hukukun temeli, dine ve geleneklere dayandırılmıştır.
• Magna Carta (1215) ile kralın yetkileri halk lehine kısıtlanmıştır.
• Avrupa’da hukuk, kilise etkisinde şekillenmiş; İslam dünyasında ise şeri hukuk ön planda olmuştur.