📚 Metinlerin Sınıflandırılması
Konu Özeti
Metin, duygu, düşünce ve olayların dil aracılığıyla yazıya veya söze dökülmüş hâlidir. Okuyucuda bir anlam ve etki oluşturmak amacı taşır. Edebiyat metinleri, anlatım amacı ve biçimine göre iki ana grupta incelenir: edebî (kurmaca) metinler ve öğretici metinler.
Edebî (Kurmaca) ve Öğretici Metinler
| Özellik | Edebî (Kurmaca) Metin | Öğretici Metin |
|---|---|---|
| Amaç | Okuyucuya estetik zevk kazandırmak. | Bilgi, düşünce veya öğüt vermek. |
| Gerçeklik | Gerçekler kurgulanarak anlatılır. | Gerçekler olduğu gibi aktarılır. |
| Dil ve Üslup | Sanatlı ve duygusal bir dil kullanılır. | Açık ve kesin ifadeler kullanılır. |
| İşlev | Şiirsel işlev (duygusal–estetik). | Göndergesel işlev (bilgi verme). |
Metin Türleri
Metinler iki temel anlatım biçimine göre değerlendirilir: Sözlü ve Yazılı anlatım.
| Sözlü Anlatım Türleri | Yazılı Anlatım Türleri |
|---|---|
| Röportaj, Münazara, Panel, Konferans, Sempozyum, Açık Oturum | Şiir, Hikâye, Roman, Tiyatro, Makale, Deneme, Günlük, Mektup |
Sanatsal (Kurmaca) Metinlerin Alt Türleri
- Coşku ve Heyecanı Dile Getiren: Şiir
- Olay Çevresinde Oluşan: Masal, Fabl, Hikâye, Roman, Tiyatro
- 📖 Anlatmaya bağlı: Masal, Hikâye, Roman
- 🎭 Göstermeye bağlı: Tiyatro, Ortaoyunu, Karagöz
Öğretici Metinlerin Alt Türleri
- Kişisel Hayatı Konu Alanlar: Günlük, Anı, Mektup, Biyografi, Otobiyografi, Gezi Yazısı
- Gazete Çevresinde Oluşanlar: Makale, Deneme, Fıkra, Eleştiri, Sohbet, Haber Yazısı
Bilmen Gereken:
- Metinler, anlatım amacı ve biçimine göre sınıflandırılır.
- Edebî metinler hayal gücüne dayanır, öğretici metinler bilgiye.
- Sanatsal metinler şiir ve olay çevresinde gelişen türlerdir.
- Öğretici metinler günlük yaşam, gazete ve düşünce yazılarını kapsar.
