📜 Karlofça Antlaşması (1699)
Konu Özeti
1697 Zenta yenilgisi sonrasında Osmanlı Devleti’nin savaş gücünün zayıflaması ve ekonomik yükün artması, devlet yönetiminde barış düşüncesini güçlendirdi. Buna karşılık Avusturya ve müttefikleri, uzun süren mücadelelerden sonra Osmanlı topraklarında kalıcı kazanımlar elde etmeye daha yakın hâle gelmişti.
Savaşların Genel Seyri
- Osmanlı Devleti 1683–1699 arasında Avusturya, Rusya, Venedik ve Lehistan ile eşzamanlı olarak savaştı.
- Mora, Ege adaları ve Azak çevresinde Osmanlı donanması üstünlüğü koruyamadı.
- Rusya’nın Karadeniz’e inme çabaları Osmanlı’yı zor durumda bıraktı.
- Lehistan cephesinde belirgin başarı elde edilemedi.
→ Bu süreç Osmanlı Devleti için ekonomik ve askerî açıdan oldukça yıpratıcı oldu.
Karlofça Antlaşması’nın İmzalanması
Savaşın uzun sürmesi üzerine İngiltere ve Hollanda’nın arabuluculuğuyla barış görüşmeleri Macaristan’ın Karlofça kasabasında gerçekleştirildi. 1699 yılında Osmanlı Devleti ile Avusturya, Lehistan ve Venedik arasında antlaşma imzalandı.
- Lehistan: Podolya ve çevresini aldı.
- Venedik: Mora Yarımadası ve bazı Adriyatik kıyılarını aldı.
- Avusturya: Temeşvar dışındaki tüm Macaristan’ı ele geçirdi.
→ Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti ilk kez büyük ölçekli toprak kaybetti.
Rusya ile İstanbul Antlaşması (1700)
Karlofça görüşmelerine katılmayan Rusya daha sonra Osmanlı Devleti ile ayrı bir barış imzaladı. 1700 İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi Rusya’ya bırakıldı. Bu gelişme Rusya’nın Karadeniz’e açılma politikasında önemli bir aşama oldu.
Antlaşmanın Sonuçları
- Osmanlı Devleti Avrupa’da savunma konumuna geçti.
- İlk büyük toprak kayıpları yaşandı.
- Avrupa devletleri Osmanlı karşısında diplomatik üstünlük kazandı.
- Osmanlı’nın "yenilmez güç" imajı ciddi şekilde sarsıldı.
- Karadeniz bölgesi Rusya için yeni bir açılım alanına dönüştü.
Avrupalı Devletler Açısından Karlofça Antlaşması
Karlofça Antlaşması (1699), Osmanlı Devleti için bir dönüm noktası olduğu kadar, Avrupa devletlerinin bölgesel çıkarları açısından da önemli sonuçlar doğurmuştur. Aşağıdaki tablo, antlaşmanın üç büyük Avrupa devleti üzerindeki etkilerini özetlemektedir.
| Devlet | Değerlendirme |
|---|---|
| Venedik | Venedik, antlaşma ile Mora Yarımadası ve bazı Ege adaları üzerinde egemenlik kazandı. Bu durum Akdeniz ticaretinde Venedik’e yeniden üstünlük sağladı. Coğrafi yakınlık nedeniyle Osmanlı’nın bölgeye yeniden hâkim olamayacağını düşünen Venedik, Kutsal İttifak ve Habsburglarla siyasi bağlarını güçlendirerek Doğu Akdeniz’de konumunu pekiştirdi. |
| Avusturya | Avusturya, Karlofça ile Macaristan’ın büyük bölümünü ele geçirerek Orta Avrupa’nın en güçlü devleti hâline geldi. Ayrıca Osmanlı topraklarındaki Katolik nüfus üzerinde dini koruma iddiası kazanarak Osmanlı’nın iç işlerine dolaylı müdahale imkânı elde etti. |
| Lehistan | Lehistan, Osmanlı karşısında kaybettiği Podolya bölgesini geri aldı. Ancak Kazaklar üzerindeki etkisini çoğunlukla yitirdi ve Kırım merkezli tehdit devam etti. Buna rağmen Lehistan, Karlofça ile Avrupa siyasetinde konumunu bir miktar güçlendirdi. |
- Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki gerileme döneminin başlangıcıdır.
- Siyasi denge Avusturya ve müttefikleri lehine değişmiştir.
- Rusya’nın güçlenmesi, ilerleyen yüzyılların sorunlarını şekillendirmiştir.
