Konu Özeti

Şiirde ahengi oluşturan en önemli iki unsur kafiye ve rediftir. Ancak öğrencilerin bu iki kavramı karıştırması oldukça yaygındır. Aşağıdaki uyarılar, kafiye ve redifin doğru anlaşılması ve sınavlarda hata yapılmaması için hazırlanmıştır.

Önemli Uyarılar

• 1. Kafiye yalnızca ses benzerliğine dayanır. Anlam benzerliği veya kelime tekrarı kafiyeyi oluşturmaz.
• 2. Redif görev veya anlam bakımından aynı eklerin ya da kelimelerin tekrarıdır. Ses benzerliğinden değil, anlam ve görev birliğinden doğar.
• 3. Kafiye bulurken önce redif ayrılır. Rediften sonra kalan benzer sesler kafiyedir.
• 4. Aynı görevde olmayan ekler redif sayılmaz. Örneğin “geldim” ve “gelsin” aynı görevde değildir.
• 5. Şapkalı harfler (â, î, û) iki ses değeri taşır ve kafiye hesabında ayrı kabul edilir. Bu nedenle “hâl” ile “kal” arasında tam değil, zengin kafiye bulunur.
• 6. Her şiirde kafiye ya da redif bulunmak zorunda değildir. Bazı şiirlerde ahenk, ölçü ve tekrarlarla sağlanır.
• 7. Aynı sözcük hem çoğul eki hem de iyelik eki alabilir. Bu durumda anlam ilişkisine göre biri redif, biri kafiye olabilir.
• 8. Aynı kelimenin farklı anlamlarda kullanılması cinaslı kafiyeyi oluşturur, redif değil.

Sınavlarda Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Soru köküne dikkat et: “İyelik eki taşıyan sözcük” veya “redif bulunan dize” gibi ifadeler yönlendiricidir.
• Dize sonlarındaki benzerliklerin kök mü, ek mi olduğuna bakmadan karar verme.
• Redifi bulmadan kafiye türünü belirleme; aksi hâlde yanlış sınıflandırma yapabilirsin.
• Kafiye türleriyle (yarım, tam, zengin, tunç, cinaslı) redif türlerini karıştırma.