İstifham (Duygusal Soru Sorma Sanatı)
Konu Özeti
İstifham, bir duyguyu ya da düşünceyi doğrudan söylemek yerine soru yoluyla anlatma sanatıdır. Buradaki sorular, cevabı öğrenmek için değil, duygusal bir etki yaratmak amacıyla sorulur. Şair veya yazar, bazen kendine, bazen doğaya ya da topluma seslenerek içsel bir sorgulama yapar.
İstifham Örnekleri
- “Bahar bitti, niye soldu çiçekler?” → Gerçek neden biliniyor, ama duygusal bir vurgu için soru sorulmuştur.
- “Bu sokaklar neden bu kadar sessiz bugün?” → Sessizlik zaten biliniyor; şair yalnızlık duygusunu soru yoluyla ifade etmiştir.
- “Yorgun kalplerin dinleneceği bir yer yok mu?” → Soru biçiminde dile getirilmiş bir umut arayışı vardır.
- “Güneş her gün doğarken biz niye aynıyız?” → Duygusal sorgulama vardır; cevabı beklenmez.
- “Bir şehir ne zaman gerçekten uyanır?” → Düşündürücü ve mecaz anlam taşıyan bir istifham örneğidir.
Dikkat Edilecek Noktalar
- İstifham soruları, cevap almak için değil, duygu ve anlam güçlendirmek içindir.
- Genellikle “mi, mı, mu, mü” soru ekleriyle yapılır.
- Soru cümlesi görünümünde olsa da cevabı bellidir.
- Şairin üzüntü, şaşkınlık, sitem gibi duygularını yansıtır.
- Okuyucuyu düşündürmek veya duygusal etki yaratmak için kullanılır.
Bilmen Gereken:
- İstifham = Cevap beklemeden soru sorma sanatıdır.
- Duyguyu dolaylı şekilde anlatır, doğrudan açıklamaz.
- Sorunun amacı düşündürmektir, bilgi istemek değildir.
- İçinde “mi” soru eki varsa ama yanıt aranmıyorsa → büyük olasılıkla İstifham’dır.
- Teşbih, Telmih, Tezat gibi sanatlarla birlikte kullanılabilir.