İstiare (Eğretileme)
Konu Özeti
İstiare (eğretileme), benzetmenin (teşbihin) bir unsurunun (ya benzeyen ya da benzetilenin) söylenip diğerinin söylenmediği sanattır.
Yani istiare, eksiltilmiş bir teşbihtir. Bu yönüyle teşbihin özel bir biçimi olarak kabul edilir.
İstiare Türleri
| Tür | Açıklama | Örnek |
|---|---|---|
| Açık İstiare | Yalnızca benzetilen söylenir; benzeyen söylenmez. | “Bu vatan, bir ana gibidir.” → Vatan = benzeyen (söylenmemiş), ana = benzetilen (söylenmiş). |
| Kapalı (Gizli) İstiare | Yalnızca benzeyen söylenir; benzetilen söylenmez. | “Aslanlar gibi savaştı.” → İnsan = benzeyen (söylenmiş), aslan = benzetilen (söylenmemiş). |
İstiare Örnekleri
- “Kara kış kapımıza dayandı.” → Kış “insanlaştırılmış” ve bir benzetme unsuru gizlenmiştir → Kapalı istiare.
- “Cömertlik bir denizdir.” → Deniz = benzetilen, cömertlik = benzeyen → Açık istiare.
- “Yüreğim bir kuş gibi çırpınıyor.” → Yürek = benzeyen, kuş = benzetilen → Kapalı istiare.
- “Şu gençlik ateşi hiç sönmüyor.” → Ateş = benzetilen, gençlik = benzeyen → Açık istiare.
Teşbih ile Arasındaki Fark
| Özellik | Teşbih (Benzetme) | İstiare (Eğretileme) |
|---|---|---|
| Unsurlar | Dört unsur bulunur: Benzeyen, benzetilen, yön, edat | Bu unsurlardan biri eksiktir (ya benzeyen ya da benzetilen) |
| Kullanım | Açık ve doğrudan benzetme yapılır | Dolaylı anlatım vardır, bir öğe gizlidir |
| Etki | Benzerliği vurgular | Anlatıma derinlik ve imge kazandırır |
| Örnek | “Kalbi aslan gibiydi.” | “Kalbi bir aslandı.” |
Dikkat Et:
- İstiarede daima bir benzetme ilişkisi vardır.
- Açık istiarede benzetilen, kapalı istiarede benzeyen söylenir.
- Teşbih unsurlarından biri eksiktir; bu yönüyle teşbihin özel bir türüdür.
- Şiirlerde imgeyi güçlendirmek için sıkça kullanılır.
- Sınavlarda “hangi sanat yapılmıştır?” sorularında kapalı istiare çoğunlukla doğru cevaptır.
