İrsal-i Mesel (Atasözüyle Anlatım)

Türk Dili ve Edebiyatı 9. Sınıf Söz Sanatları

Konu Özeti

İrsal-i Mesel, bir düşünceyi güçlendirmek veya anlatımı etkili hâle getirmek için atasözü, deyim veya özlü söz kullanma sanatıdır. Şair veya yazar, topluma mal olmuş bir sözü kendi cümlesine ustalıkla yerleştirir. Böylece hem kültürel bir derinlik hem de inandırıcılık kazandırır.

İrsal-i Mesel Örnekleri

  • “Emek olmadan yemek olmaz,” diyerek başladı konuşmasına. → Atasözü kullanılarak düşünce desteklenmiştir.
  • “Taş yerinde ağırdır,” derdi hep dedem; şehirdeyken köyü özlerdi. → Deyim, anlatımı güçlendirmiştir.
  • “Ne ekersen onu biçersin,” sözüyle öğretmen, çalışmanın önemini vurguladı. → Atasözüyle ahlaki mesaj verilmiştir.
  • “Ağaç yaş iken eğilir,” demişti; çocuklara sabırla öğüt veriyordu. → Halk bilgelik sözü kullanılarak örnek verilmiştir.
  • “Bir elin nesi var, iki elin sesi var,” diyerek dayanışmayı anlattı. → Atasözü, ana fikri destekleyen bir araçtır.

Dikkat Edilecek Noktalar

  • İrsal-i Mesel, bilgelik sözü veya halk deyimi kullanarak anlatımı güçlendirir.
  • Kullanılan atasözü veya deyim cümlede doğal bir biçimde yer almalıdır.
  • Bu sanat, anlatımı hem inandırıcı hem de kültürel kılar.
  • Genellikle öğretici veya düşünce yönü ağır basan şiirlerde görülür.
  • Sözün sahibi belirtilmez; çünkü atasözleri anonimdir.
Bilmen Gereken:
  • İrsal-i Mesel = Atasözü veya deyimle anlatım.
  • Şiirde “sözü pekiştirme” amacıyla kullanılır.
  • Okuyucuya tanıdık gelen ifadelerle kolayca etki yaratılır.
  • “Atasözüyle süslenmiş bir dize” → büyük ihtimalle İrsal-i Mesel’dir.
  • Bu sanat, halk kültürünü edebî dile taşır.