İlk Çağ Medeniyet Havzaları
Konu Özeti
İnsanlık, tarih boyunca yaşamını sürdürebileceği elverişli bölgelerde medeniyetler kurmuştur. Bu medeniyetlerin ortak özelliği; su kaynaklarına yakın, verimli topraklara sahip ve ılıman iklimli alanlarda gelişmiş olmalarıdır.
İlk Çağ’da başlıca medeniyet merkezleri; Mezopotamya, Mısır, İran, Hint ve Çin bölgeleridir. Bu alanlar, insanlığın tarım, yazı, hukuk, takvim ve bilim alanındaki ilk büyük ilerlemelerine sahne olmuştur.
İran (Pers) Medeniyeti
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| Coğrafya | Hazar Denizi’nin güneyinde, geniş topraklarda kurulmuştur. |
| Yönetim | Satraplık sistemi (eyalet yönetimi) geliştirilmiştir. Her eyaletin başında “satrap” denilen bir vali bulunurdu. |
| İletişim ve Ticaret | Sardes–Susa arasındaki Kral Yolu yapılmış; ticaret ve haberleşme gelişmiştir. |
Çin Medeniyeti
Sarı Irmak (Huang He) ve Gök Irmak (Yangtze) çevresinde kurulmuştur. Kapalı bir coğrafyaya sahip olduklarından, diğer medeniyetlerle etkileşimleri sınırlı kalmıştır.
- Barut, pusula, kâğıt ve matbaayı ilk bulan uygarlıktır.
- Geleneksel tıp, akupunktur ve masaj tedavi yöntemleri geliştirilmiştir.
- Astronomide Güneş lekelerini gözlemlemiş, Güneş yılı esaslı takvim yapmışlardır.
- Merkezi otoriteyi güçlendiren Han Hanedanı uzun süre yönetimde kalmıştır.
Hint Medeniyeti
Hindistan’da İndus ve Ganj nehirleri çevresinde doğmuştur. İlk şehir yerleşimleri Harappa ve Mohenjo-Daro’dur.
- Sıfır kavramını ilk kez kullanmışlardır (ancak sayısal değer olarak değil).
- Toplumsal yapı kast sistemi üzerine kurulmuştur: Din adamı, Asker, Tüccar, İşçi.
- İlk Çağ medeniyetleri genellikle ırmak boylarında gelişmiştir.
- Persler güçlü bir merkezi otorite kurmuş ve eyalet sistemini geliştirmiştir.
- Çin medeniyeti; barut, pusula, kâğıt ve matbaa gibi buluşlarla dünya tarihini etkilemiştir.
- Hint medeniyeti, kast sistemi nedeniyle toplumsal hareketliliği engellemiştir.
- Bu medeniyetler, sonraki çağların bilim, hukuk ve yönetim anlayışına temel oluşturmuştur.
