📜 Hikâyenin Tarihsel Gelişimi

Türk Dili ve Edebiyatı 9. Sınıf Olay Çevresinde Oluşan Metinler

Konu Özeti

Hikâye, insanın yaşadığı olayları, duyguları ve gözlemleri kısa bir biçimde anlatan en eski anlatı türlerinden biridir. Ancak bugün bildiğimiz modern hikâye biçimi, dünya edebiyatında ve Türk edebiyatında farklı dönemlerde ortaya çıkmıştır.

1. Dünya Edebiyatında Hikâye

Hikâyenin kökeni sözlü anlatı geleneğine dayanır. Masallar, efsaneler ve destanlar modern hikâyenin ilk biçimlerini oluşturmuştur. Ancak Batı edebiyatında ilk modern hikâye örneği olarak Giovanni Boccaccio’nun “Decameron” (14. yüzyıl) adlı eseri kabul edilir.

  • Orta Çağ: Kısa, ahlaki dersler içeren öyküler (fabllar, masallar)
  • Rönesans Dönemi: İnsan doğasına ve topluma yönelen gerçekçi anlatımlar
  • Modern Dönem: Maupassant ve Çehov gibi yazarlarla psikolojik derinlik kazanan hikâyeler

2. Türk Edebiyatında Hikâye

Türk edebiyatında hikâye geleneği, halk hikâyeleri ve mesneviler gibi uzun anlatılardan doğmuştur. Ancak Batılı anlamda ilk hikâyeler Tanzimat Dönemi’nde görülür.

  • Ahmet Mithat EfendiLetaif-i Rivayat
    📘 Türk edebiyatında yayımlanan ilk hikâye kitabı olarak kabul edilir.
  • Sami Paşazade SezaiKüçük Şeyler
    🎯 Teknik açıdan başarılı ilk hikâye örneği sayılır.

3. Cumhuriyet Döneminde Hikâye

Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte hikâyelerde toplumsal konular ve bireysel çözümlemeler ön plana çıkmıştır. Realizm, toplumcu gerçekçilik ve bireyin iç dünyasını konu alan modernist eğilimler görülür.

  • Ömer Seyfettin – Millî bilinç, sade dil, kısa olay örgüsü
  • Memduh Şevket Esendal – Günlük yaşamdan kesitler
  • Sait Faik Abasıyanık – İnsan sevgisi, iç dünyaya yöneliş
  • Bilge Karasu – Modern ve ben merkezli anlatım
Bilmen Gereken:
  • Dünya edebiyatında ilk hikâye: Decameron – Boccaccio
  • Türk edebiyatında ilk hikâye kitabı: Letaif-i Rivayat – Ahmet Mithat Efendi
  • Teknik açıdan ilk başarılı örnek: Küçük Şeyler – Sami Paşazade Sezai
  • Modern dönemde öne çıkanlar: Ömer Seyfettin, Sait Faik, Esendal, Bilge Karasu