Hikâyede Anlatım Biçimleri
Konu Özeti
Hikâyelerde olayların aktarılış biçimi, anlatım türleriyle belirlenir. En yaygın iki anlatım biçimi öyküleme ve betimlemedir. Yazar bazen olayları hareket içinde anlatır, bazen de bir sahneyi veya karakteri adeta resmeder.
1. Öyküleme (Anlatma)
Öyküleyici anlatımda olaylar zaman içinde gelişir. Kahramanlar bir eylemde bulunur; olayın başlangıcı ve sonu vardır. Okuyucu, metni okurken kendini adeta bir film izliyormuş gibi hisseder.
- Belirgin Özellikleri: Fiiller yoğundur (geldi, gitti, koştu, düşündü...)
- Zaman: Geçmiş veya şimdiki zaman kullanılır.
- Hedef: Olayı canlı ve hareketli biçimde aktarmak
- İpucu: Olay ilerliyorsa, fiiller arka arkaya geliyorsa öyküleme vardır.
Örnek: “Ali rüzgârın yönüne aldırmadan sahile doğru yürüdü. Elindeki mektubu sıkıca tutuyordu.”
2. Betimleme (Tasvir)
Betimleyici anlatımda hareketten çok görünüş ön plandadır. Yazar, bir kişiyi, mekânı ya da durumu okuyucunun gözünde canlandırmaya çalışır. Bu tür anlatım, okura “resme bakıyormuş hissi” verir.
- Belirgin Özellikleri: Sıfatlar ve nitelik bildiren kelimeler sık kullanılır.
- Türleri: Görsel, işitsel, duygusal veya ruhsal betimleme
- İpucu: “Nasıl?” sorusuna cevap veriyorsa betimlemedir.
Örnek: “Güneş, taş evlerin duvarlarında altın bir renk bırakıyor, denizin yüzeyi ince bir tül gibi parlıyordu.”
3. Öyküleme ve Betimleme Arasındaki Fark
| Özellik | Öyküleme | Betimleme |
|---|---|---|
| Odak Noktası | Olay ve hareket | Görünüş ve izlenim |
| Kullanılan Sözcükler | Fiiller (koştu, baktı...) | Sıfatlar (yeşil, sessiz...) |
| Etkisi | Okuyucu olayı yaşar | Okuyucu sahneyi görür |
- Hikâyelerde genellikle öyküleme ve betimleme birlikte kullanılır.
- Öyküleme olayın akışını, betimleme atmosferi oluşturur.
- Yalnızca öyküleme varsa metin hareketlidir; yalnızca betimleme varsa durağandır.
- Okuduğun metinde “ne oldu?” sorusu varsa öyküleme, “nasıldı?” sorusu varsa betimlemedir.
