🌞 Konu: Dünya’nın Küresel Şekline Bağlı Olarak Gölge Boylarının Değişimi
🪐 1. Giriş
Değerli öğrenciler, Dünya’nın küresel şekline bağlı olarak Güneş ışınlarının ekvatordan kutuplara doğru geliş açısı küçülür.
Bu durumun önemli sonuçlarından biri de gölge boylarının değişmesidir.
🌤️ 2. Güneş Işınları ile Gölge Arasındaki İlişki
- Güneş ışınlarının geliş açısı ile gölge boyu arasında ters orantı vardır.
👉 Yani:- Güneş ışınları büyük açıyla (dik) geldiğinde → gölge kısa olur.
- Güneş ışınları küçük açıyla (eğik) geldiğinde → gölge uzun olur.
Ayrıca, gölgenin yönü, Güneş ışınlarının geliş yönünün tam tersidir.
Bu nedenle Güneş doğudan yükselirken gölgeler batıya, batıdan batarken gölgeler doğuya doğru uzar.
🔆 3. Gölgenin Sıfır Olduğu Durumlar
Bir merkeze öğle vaktinde Güneş ışınları 90° açıyla (dik açıyla) gelirse,
Gölge boyu sıfır olur.
Bu durum yalnızca belirli bölgelerde ve belirli tarihlerde görülür:
- Ekvatoral kuşakta, yani Yengeç Dönencesi (23°27′ Kuzey) ile
Oğlak Dönencesi (23°27′ Güney) arasında kalan bölgede yaşanır. - Güneş ışınlarının dik geldiği bu alanlarda, belirli günlerde öğle vakti gölge oluşmaz.
Örneğin:
- Ekvator’da 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde,
- Yengeç Dönencesi’nde 21 Haziran,
- Oğlak Dönencesi’nde 21 Aralık tarihlerinde gölge sıfıra yaklaşır.
🧭 4. Gölge Boylarının Enleme Göre Değişimi
Dünya küresel olduğu için Güneş ışınlarının geliş açısı:
- Ekvator’da büyük,
- Kutuplara doğru küçük hale gelir.
Buna bağlı olarak:
Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe gölge boyu artar.
Yani:
- Ekvator çevresinde → Gölge kısa, hatta bazı günlerde sıfırdır.
- Orta enlemlerde → Gölge orta uzunluktadır.
- Kutuplara yakın bölgelerde → Gölge çok uzundur.
📚 5. Sonuç
Dünya’nın küresel şekli sayesinde:
- Güneş ışınları her yere farklı açılarla düşer,
- Buna bağlı olarak gölge boyları değişir.
Genel kural:
“Güneş ışınlarının geliş açısı büyüdükçe gölge boyu kısalır,
küçüldükçe gölge boyu uzar.”
Bu durum, Dünya’nın küresel yapısının günlük yaşamda gözlemlenebilen en açık sonuçlarından biridir.
