Edebiyatın Bilim ve Güzel Sanatlarla İlişkisi
Konu Özeti
Edebiyat, insanı anlatır; insanın düşüncelerini, duygularını ve toplum içindeki yerini estetik biçimde ifade eder. Bu yönüyle hem bilimlerle hem de güzel sanatlarla iç içedir. Bilim, edebiyata bilgi ve gözlem kazandırırken; güzel sanatlar edebiyatın estetik yönünü güçlendirir.
Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi
Edebiyat, insanı konu edindiği için özellikle sosyal bilimlerle yakından ilişkilidir. Aşağıdaki tablo, bu ilişki biçimlerini örneklerle gösterir:
| Bilim Dalı | İlişki Biçimi |
|---|---|
| Tarih | Geçmişteki olaylar edebi eserlerde konu edilir. Tarihçiler de bu eserleri belge olarak kullanabilir. |
| Psikoloji | Yazarlar, karakterlerin duygu ve düşüncelerini yansıtmak için psikolojiden yararlanır. |
| Sosyoloji | Edebi eserler toplumun yapısını, geleneklerini ve değerlerini yansıtır. |
| Coğrafya | Olayların geçtiği yer, doğa ve çevre betimlemeleri coğrafya bilgisiyle desteklenir. |
| Felsefe | Düşünce sistemleri edebi eserlerin temelinde yer alır. Edebiyat, felsefeden beslenir. |
Not: Dil, kültürün taşıyıcısıdır. Kültür ancak dil aracılığıyla yeni nesillere aktarılır; bu nedenle edebiyat kültürün aynasıdır.
Edebiyatın Güzel Sanatlarla İlişkisi
Güzel sanatlar, insanın estetik duygusunu yansıttığı alanlardır. Edebiyat da bu sanat dallarından biridir ve dil onun malzemesidir.
| Sanat Türü | Malzeme | Örnekler |
|---|---|---|
| Görsel (Plastik) Sanatlar | Madde | Resim, Heykel, Mimari, Ebru, Hat, Minyatür |
| İşitsel (Fonetik) Sanatlar | Ses ve Söz | Edebiyat, Müzik |
| Dramatik (Ritmik) Sanatlar | Hareket | Tiyatro, Bale, Dans, Sinema, Opera |
Sanat ve Zanaat Arasındaki Fark
- Sanat, estetik amaç taşır; zanaat fayda amaçlıdır.
- Sanat eseri özgündür, zanaat ürünü çoğaltılabilir.
- Sanatçı yaratıcıdır; zanaatkâr ustadır.
- Sanatta güzellik, zanaatte kullanış ön plandadır.
Bilmen Gereken:
- Edebiyat, hem bilim hem de sanat alanlarından etkilenir.
- Bilim insanı bilgi üretir, sanatçı o bilgiyi duygularla yoğurur.
- Edebiyat, dil aracılığıyla kültürün taşıyıcısıdır.
- Edebiyat, güzel sanatların işitsel (fonetik) dalında yer alır.
