Konu Özeti

Cinas, yazılışları veya okunuşları aynı, anlamları farklı olan kelimelerin bir arada kullanılmasıyla yapılan söz sanatıdır. Bu sanat, söze oyunlu, zekice ve dikkat çekici bir anlam kazandırır. Özellikle halk edebiyatında mani ve bilmecelerde çok sık görülür.

Cinas Örnekleri

• “Yaz geldi, dağlar yeşil oldu; insanlar yeşil umutlarla doldu.” → “Yeşil” sözcüğü hem renk hem de umut dolu anlamındadır.
• “Akşam güneşi batarken, güneşi (genişi) görünmedi gökyüzünün.” → “Güneşi” sesçe aynı ama anlamca farklı kullanılmıştır (cinaslı kafiye örneği).
• “Dere aktı durdu, dere (yamaç) sessiz kaldı.” → Aynı sözcük farklı anlamlarda kullanılmıştır: su yolu / yamaç.
• “Yeni yol açıldı, herkes yolunu buldu.” → “Yol” hem gerçek (fiziksel) hem mecaz (çözüm, yön) anlamında kullanılmıştır.
• “Sabah ses geldi, ses (haber) iyiymiş.” → Aynı kelime hem duyulan ses hem de haber anlamında.

Dikkat Edilecek Noktalar

• Cinaslı kelimeler aynı yazılışta veya aynı okunuşta olabilir.
• İki anlamın birbirine karışmaması gerekir; her biri ayrı çağrışım yapmalıdır.
• Cinas genellikle dize sonlarında kafiye olarak da kullanılır → “cinaslı kafiye”.
• Bu sanat espri, bilmece ve manilerde anlatıma renk katar.
• Cinas, “kelime oyunu” izlenimi verse de aslında dil zekâsını gösterir.