Anadolu Uygarlıkları

Tarih 9. Sınıf İlk Çağ

Konu Özeti

Anadolu, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. “Anatolia” (güneşin doğduğu yer) adı verilen bu bölge, doğu ile batı arasında köprü konumunda olduğundan kültürel etkileşimin merkezi olmuştur. Anadolu uygarlıkları; siyaset, hukuk, din, ekonomi ve sanat alanlarında önemli katkılar sunmuşlardır.

Başlıca Anadolu Uygarlıkları

Uygarlık Başkent / Merkez Özellikleri Katkıları
Hititler Hattuşaş (Çorum) Anadolu’nun ilk büyük devleti. “Bin Tanrılı Halk” olarak bilinir. Krallar aynı zamanda başrahip, yargıç ve başkomutandır.
  • İlk yazılı antlaşma → Kadeş Antlaşması (Mısır ile)
  • İlk medeni hukuk temelleri → Nikâh, miras, boşanma düzenlemeleri
  • Pankuş Meclisi → Kadınların da katılabildiği meclis
  • Anal adı verilen yıllıklarla objektif tarih yazımı başlamıştır.
Frigler Gordion (Ankara/Polatlı) Tarıma büyük önem vermiş, yasalarını bu temele göre oluşturmuşlardır. Ünlü kral Midas “eşek kulaklı kral” efsanesiyle bilinir.
  • Tarıma zarar verenlere ölüm cezası
  • Dokuma ve seramik alanında gelişmişlerdir.
Lidyalılar Sardes (Manisa) Ticarette ileri gitmiş, zenginleşmiştir. Parayı ilk kez sikke olarak kullanmışlardır.
  • Dünyanın ilk madeni parası → Ekonomik devrim
  • Kral Yolu’nu tamir edip ticarette kullanmışlardır.
  • Paralı askerlik sistemi nedeniyle kısa ömürlü olmuşlardır.
İyonlar Efes, Milet, İzmir Akdeniz ticaretine yönelmiş, şehir devletleri (polis) hâlinde yaşamışlardır. Bilim ve felsefede önemli ilerlemeler sağlamışlardır.
  • “İlk demokrasi” anlayışı gelişmiştir.
  • Felsefe ve bilim → Thales, Anaksimandros, Herakleitos
  • Efes’teki Artemis Tapınağı dünyanın 7 harikasından biridir.
Urartular Tuşba (Van) Doğu Anadolu’da kurulmuştur. Madencilik, taş işçiliği ve savunma sistemlerinde ileri gitmişlerdir.
  • Sulama kanalları (Mardin ve Van çevresinde hâlen kullanılmaktadır)
  • Kaleler → Van, Toprakkale
  • Medler tarafından yıkılmışlardır.
Bilmen Gereken:
  • Hititler → İlk hukuk sistemi ve kadın-erkek eşitliği örnekleri.
  • Frigler → Tarım yasaları ve Put inancı.
  • Lidyalılar → Parayı bulmuşlardır.
  • İyonlar → Bilim ve demokrasi anlayışını geliştirmiştir.
  • Urartular → Kaleler ve sulama kanallarıyla mühendislikte öncüdür.