Adlarda İyelik (Aitlik)
Konu Özeti
İyelik (aitlik) ekleri, bir varlığın kime veya neye ait olduğunu gösteren isim çekim ekleridir. “Kimin?”, “neyin?” sorularına yanıt verir. Bu ekler, ismin sahiplik ilişkisini kurar: Benim kitabım, senin evin, onun kalemi gibi.
İyelik Ekleri Tablosu
| Kişi | Ek | Örnek | Anlam |
|---|---|---|---|
| 1. Tekil (Ben) | -ım, -im, -um, -üm | Kalemim | Benim kalemim |
| 2. Tekil (Sen) | -ın, -in, -un, -ün | Kitabın | Senin kitabın |
| 3. Tekil (O) | -ı, -i, -u, -ü, -(s)ı | Evi | Onun evi |
| 1. Çoğul (Biz) | -ımız, -imiz, -umuz, -ümüz | Evimiz | Bizim evimiz |
| 2. Çoğul (Siz) | -ınız, -iniz, -unuz, -ünüz | Kaleminiz | Sizin kaleminiz |
| 3. Çoğul (Onlar) | -ları, -leri | Evleri | Onların evleri |
Kullanım ve Örnekler
- Benim kalemim masanın üstünde. → “kalemim” sözcüğü iyelik eki almıştır.
- Senin defterin okulda kaldı. → “defterin” → 2. tekil kişi iyelik eki (-in)
- Onların arabası kapıda bekliyor. → “arabası” → 3. tekil kişi iyelik eki (sı)
- Kitabımız bugün teslim edildi. → 1. çoğul kişi iyelik eki (-ımız)
Dikkat Edilecek Noktalar
- İyelik eki isim çekim ekidir, sözcüğün türünü değiştirmez.
- Fiil çekimindeki şahıs ekleriyle karıştırılmamalıdır: “Yazarım” → fiil; “kitabım” → isim.
- İyelik ekleri, sahiplik ilişkisini doğrudan kurar. “Benim, senin, onun” sözcükleriyle test edilebilir: Benim kalemim, senin evin, onun kedisi.
- İyelik ekleri bazen tamlamalarda kullanılır: Ali’nin evi ifadesindeki “evi” sözcüğü iyelik eki taşır.
Bilmen Gereken:
- İyelik ekleri daima bir sahiplik ilişkisi kurar.
- Fiil köklerine gelmez, yalnızca adlara eklenir.
- “-ları, -leri” eki hem çoğul eki hem de iyelik eki olabilir. Evleri geniştir. → (onların evi) Evler güzeldir. → (çoğul)
- Sınavlarda “iyelik eki taşıyan sözcük” veya “fiil mi, isim mi?” soruları sıkça çıkar.
